Inhakend op een spontaan buurtinitiatief wist sportcoach en -mentor Ya Koné meer gemeenschapszin te brengen in een groeiwijk in Ségou, de vijfde stad van Mali. De grimmige toestand in het land maakt haar werk noodzakelijker dan ooit. Door sport wil ze zorgen dat jongeren ‘niet ontsporen en geen verkeerde dingen doen’.
Het begon met de markt, weet Ya Koné nog, buurtsportwerker in Ségou, zo’n 240 kilometer ten oosten van Bamako. ‘Onze buurt heet Angoulème, in de wijk Ex-Aviation.’ Inderdaad: op deze plaats lag ooit een klein militair vliegveld. ‘Deze buurt is relatief nieuw’, zegt Koné. ‘We hadden hier nog geen echte gemeenschap; die moest van de grond af worden opgebouwd. Er was wel een nieuwe markt, zonder water weliswaar, maar toch: er bestond iets tastbaars. Maar de burgemeester wilde het terrein verkopen waarop die markt staat. Toen dat bekend werd, heeft de jeugd uit de buurt het bezet om verkoop te voorkomen. Dat zijn de jongeren die ik heb benaderd voor sportactiviteiten.’
Ya Koné is 32 jaar, getrouwd en moeder van drie meiden van drie, vijf en negen, en ze vertelt het verhaal over de markt met veel smaak. Ze woont sinds 2011 in Ségou en wil er nooit meer weg.
Met drie collega’s en een tomeloos enthousiasme is ze sportcoach van zo’n zeshonderd jongeren, hier en in andere delen van de stad. ‘Het zijn bijna allemaal scholieren en studenten. Ze komen in de avonden en weekeinden voor oefeningen en wedstrijden.’ Het pakket activiteiten is gevarieerd: natuurlijk is er voetbal, maar je zult verrast zijn te weten dat er ook getennist wordt. Ya Koné neemt de atletiekkant voor haar rekening, vooral de loopsporten.
Praten over gezondheid
‘Of ik zelf een carrière in de sport heb gewild? Ja, ik heb in het verleden weleens aan vrouwenbasketbal gedacht; daarin heeft Mali een reputatie. Maar je weet hoe het hier is: zonder persoonlijke relaties verover je geen plaats.’ Ze kreeg een baan bij een Malinese ngo, Walé geheten, die zich bezighoudt met gezondheidsproblematiek, en gaf een actieve sportcarrière op.
Sport is wel een centraal onderdeel in het werk van Ya Koné gebleven. In haar ogen is sport niet alleen goed voor lijf en leden; je kunt het ook inzetten als middel om andere doelen te bereiken. ‘Je kunt jongeren van een kader voorzien, waardoor ze niet ontsporen en verkeerde dingen gaan doen’, zegt ze.
De verbinding tussen sport en mentorschap kan niet duidelijker, máár, zegt Koné meteen erachteraan: je moet niet denken dat je werk na een trainingsessie klaar is. ‘Je helpt ze op weg, naar zelfstandigheid, maar je moet ze blijven volgen.’
Bouwen aan een gemeenschap
Het werkterrein van Koné beperkt zich bepaald niet tot het speelveld; ze is in regelmatig contact met andere bewoners en met de autoriteiten. Dat kan de burgemeester zijn, maar vaker zit het dichter bij huis, om de hoek: de chef de quartier, een wijkoudste die regelt, bemiddelt en bijdraagt aan sociale cohesie.
Maar ook bezoekt ze verenigingen van vrouwen en jongeren. Daarbij ziet ze haar vrouw-zijn absoluut niet als belemmering. ‘Ik ben geheel vrij in mijn bewegingen. Met dit werk ontmoet ik boeiende en vooral heel verschillende mensen. Je leert hoe je met anderen moet omgaan en daar ben ik zelf ook beter van geworden.’
De buurt, zegt ze, is ook opgeknapt. Er heerst veel meer gemeenschapszin dan voorheen. Haar Facebook-pagina staat vol lof, over hoeveel jongeren ze op het rechte pad heeft gebracht en gehouden en over haar onvermoeibare inzet.
Wat moet je vooral niet doen in je rol van coach en mentor, of dat nu in Mali is of in Nederland? Zonder aarzeling zegt ze: ‘Doen alsof je beter bent. We werken op basis van gelijkwaardigheid en dat houd ik altijd vol als ik met de jongeren werk: we zijn allemaal hetzelfde. Je moet ook goed kunnen communiceren, dat is essentieel.’
Meer, meer, meer
Ya Koné werkt nog altijd bij Walé en doet haar uiterste best om alle activiteiten aan de gang te houden. Dat lukt – niet naar haar volle voldoening, overigens – met geld dat ze hier en daar bij elkaar raapt voor projecten. De drijfveer is dezelfde. ‘Ik wil nóg meer sociale cohesie en dat is niet altijd even eenvoudig.’
Neem de houding van veel jongeren, zegt ze: ‘Ze zijn niet voor nieuwe activiteiten te vinden als er geen geld tegenover staat, terwijl je voor het maken van een gemeenschap juist offers moet brengen. Mij lukt het ten slotte wel, maar als land, als gehéél, gaan we niet vooruit. We zijn te materialistisch geworden.’
Meld je HIER aan voor het event #zijspeeltmee op 6 februari!
Het hele verhaal lezen? Je vindt het hier op de website van Vice Versa.